«Η Αριστερά δεν μονοπωλεί την ευαισθησία»

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δημοσιογράφος: Τασούλα Επτακοίλη
Εικονογράφηση: Τίτινα Χαλματζή

Στην ορκωμοσία της κυβέρνησης, τον περασμένο Ιούλιο, ένας υπάλληλος της Προεδρίας της Δημοκρατίας θέλησε να την οδηγήσει στη… σωστή πλευρά της αίθουσας. «Οι συνοδοί κάθονται εκεί, παρακαλώ», της είπε. «Εσένα, κοπελιά, ποιο είναι το γραφείο σου;» τη ρώτησε ένας ηλεκτρολόγος που εκτελούσε εργασίες συντήρησης στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, λίγες ημέρες μετά.


Η Δόμνα Μιχαηλίδου μου αφηγείται γελώντας αυτά τα περιστατικά, τα οποία θεωρεί φυσιολογικά και αναμενόμενα. Μέχρι που ανέλαβε τα καθήκοντά της, άλλωστε, ως υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης, μακράν απείχε από ό,τι αποκαλούμε «δημόσιο πρόσωπο». Επειτα, είναι και η ηλικία της που ξαφνιάζει: μόλις 32 ετών, είναι το νεότερο μέλος της κυβέρνησης. «Συνήθως με ρωτούν γιατί είμαστε μόνο πέντε γυναίκες στην κυβέρνηση και προσπερνούν το θέμα της ηλικίας», λέει. «Και όμως, στην πορεία μου έως τώρα, η ηλικία μου είναι αυτή που έχει αποδειχθεί τροχοπέδη κάποιες φορές και όχι το φύλο μου: έχω υποστεί ηλικιακό ρατσισμό, το λεγόμενο ageism, και όχι σεξισμό, από ανθρώπους αρνητικά διακείμενους απέναντί μου μόνο και μόνο επειδή είμαι νέα και όχι επειδή είμαι γυναίκα. Η εμπειρία που συσσωρεύεται με τα χρόνια είναι σημαντική, δεν αντιλέγω, αλλά μερικές φορές, ειδικά στην πολιτική, μπορεί να οδηγήσει στον εφησυχασμό και στην αδράνεια…».

Το κρίσιμο «ναι»

Η πρόταση να μπει στο κυβερνητικό επιτελείο δεν την ξάφνιασε. «Υπήρχε ως σκέψη, αν και μέχρι να ανακοινωθεί η τελική σύνθεση τίποτα δεν ήταν σίγουρο. Ομως, το κρίσιμο “ναι” δεν ήταν αυτό που είπα μετά τις εκλογές, αλλά εκείνο που είχε προηγηθεί: το 2017, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης μου είχε προτείνει να επιστρέψω στην Ελλάδα και να γίνω σύμβουλός του μεταρρυθμίσεων. Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Ζούσα ήδη έντεκα χρόνια στο εξωτερικό, η δουλειά μου στον ΟΟΣΑ, ως οικονομολόγου και ειδικής στον ανταγωνισμό́, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και με πολύ καλές συνθήκες και, επιπλέον, υπήρχε η προοπτική να γίνω τακτική καθηγήτρια στο UCL», διευκρινίζει.
Τι είδε, λοιπόν, στον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας που την έκανε να τον εμπιστευθεί και να αλλάξει ρότα; «Δεν έχω συναντήσει άλλον άνθρωπο που να ενδιαφέρεται τόσο για την ουσία της πολιτικής. Ως σύμβουλός του ετοίμαζα κάποιες αναφορές και, όταν τις συζητούσαμε, ήταν σαν να είχε κάνει διδακτορικό πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτό με γοήτευσε και μου ενέπνευσε εμπιστοσύνη. Και, φυσικά ήταν τιμή, πρόκληση, αλλά και προνόμιο – δεδομένης της ηλικίας μου. Βοήθησε και η συγκυρία στην οποία βρισκόταν η Ελλάδα. Σε άλλες χώρες θα έπρεπε να περιμένω τουλάχιστον δύο δεκαετίες για να δοκιμαστώ σε μια τέτοια θέση ευθύνης. Για να αναλάβω έναν αντίστοιχο ρόλο στην Αγγλία, για παράδειγμα, θα έπρεπε να μπω σε μια μακρά επετηρίδα. Και μέχρι τότε θα ήμουν άλλη μία ακαδημαϊκός. Το ότι είμαι μοναχοπαίδι μπήκε επίσης στη “ζυγαριά” και επηρέασε στην απόφασή μου. Θα έδινα μεγάλη χαρά στους γονείς μου με την επιστροφή μου. Ολα αυτά, βέβαια, δεν σημαίνουν ότι δεν μου λείπει η διδασκαλία: είναι από τις λίγες δουλειές που το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου –αν, δηλαδή, βαρέθηκαν οι μαθητές σου ή κέρδισες το ενδιαφέρον τους και τους ενεργοποίησες– το βλέπεις αμέσως, στα μάτια τους».

Και κάπως έτσι, η καθημερινότητά της άλλαξε. «Αν είσαι εξωκοινοβουλευτικός δεν είναι μόνο πρωτόγνωρα για σένα όλα στο περιβάλλον ενός υπουργείου, αλλά και πιο πολύπλοκα: δεν έχεις μηχανισμό συνεργατών που σε ακολουθούν, δεν έχεις γραμματείς. Είσαι εσύ και… ο εαυτός σου. Ως εκ τούτου, καθετί έπρεπε να γίνει εκ του μηδενός, αν σκεφτείτε ότι βρέθηκα σε ένα γραφείο με άδειες θέσεις και όπου δεν υπήρχε καν υπολογιστής. Ομως, είμαι αποφασισμένη να εργαστώ σκληρά, ώστε να μη μείνω πίσω από τις εξελίξεις – αυτό είναι το άγχος μου».

Οι επιθέσεις

Είναι προετοιμασμένη για τις συνέπειες της έκθεσης, λόγω της νέας της ιδιότητας; Μέσα στο καλοκαίρι δέχθηκε ουκ ολίγες επιθέσεις… «Δεν είμαι αφελής, το περίμενα», απαντά. «Αυτό που με στενοχώρησε ήταν ότι τα περισσότερα αρνητικά σχόλια δεν είχαν να κάνουν ούτε με αυτό που κάνω ούτε με αυτό που είμαι. Ειδικά οι αντιδράσεις για το “ψυχικά νοσούντες” με το οποίο υποτίθεται ότι χαρακτήρισα τους αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα. Κάποιοι στη Νέα Δημοκρατία με θεωρούν πολύ… αριστερή, οι γονείς μου έχουν αριστερές καταβολές. Η ικανότητα διαστρέβλωσης της αλήθειας την οποία διαθέτουν κάποιοι πάντα θα με ξαφνιάζει…».
Τι σημαίνει για εκείνη πρόνοια και κοινωνική αλληλεγγύη; «Κοινωνική αλληλεγγύη είναι να υπάρχει μια τεράστια “δεξαμενή” αρωγής για τις ευάλωτες ομάδες. Πρόνοια είναι να διασφαλίζεις το κοινό καλό: όχι προάγοντας τον μέσο όρο, αλλά στηρίζοντας πρωτίστως όσους βρίσκονται σε δυσμενέστερη κατάσταση. Σε αυτούς πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας, στους λιγότερο ευνοημένους, σύμφωνα με τη θεωρία της δικαιοσύνης που διατύπωσε ο Τζον Ρολς. Πρόσφατα επισκέφθηκα τον χώρο του “συνΑθηνά”, όπου η εθελοντική ομάδα Steps οργανώνει δράσεις που στόχο έχουν την αξιοπρεπή διαβίωση των αστέγων: από την παροχή πρώτων βοηθειών και το πλύσιμο των ρούχων τους μέχρι την παροχή νομικών συμβουλών. Ως πολιτεία οφείλουμε να κάνουμε τα πάντα ώστε η ανάγκη για τέτοιες δράσεις να είναι ολοένα και πιο μικρή…».

Η κρίση και η πολιτική των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ μάς έκαναν πιο ατομικιστές

«Ως οικονομολόγος δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην ολέθρια οικονομική διαχείριση», λέει επιχειρώντας μια αποτίμηση των πεπραγμένων της προηγούμενης κυβέρνησης, «όμως τα πιο καίρια πλήγματα έγιναν στην κοινωνία: στην παιδεία, στην υγεία και στη δημόσια τάξη. Δεν μιλώ μόνο για τους μπαχαλάκηδες και τους “Ρουβίκωνες”, αλλά και για τη διάλυση της σχέσης μεταξύ πολίτη και πολιτείας όσον αφορά την προσδοκία ενός κράτους δικαίου. Με λυπεί πολύ το ότι περάσαμε την κρίση και, αντί να αισθανόμαστε εντονότερα την κοινωνική μας ευθύνη, γίναμε πιο ατομικιστές. Αντί να μας δέσουν τα προβλήματα που περάσαμε, οδήγησαν σε χαλάρωση των κοινωνικών δεσμών και απαξίωση των θεσμών. Και γι’ αυτό ευθύνονται οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ: Οταν κάποιος σου λέει επανειλημμένως τόσο πολλά και τόσο μεγάλα ψέματα, τελικά δεν σταματάς απλώς να τον πιστεύεις· σταματάς να πιστεύεις οποιονδήποτε και οτιδήποτε, κλείνεσαι στον εαυτό σου, κοιτάς μόνο τα του οίκου σου».

Ποια θα είναι η προσέγγιση της νέας κυβέρνησης στα εργασιακά; Ερχεται… Αρμαγεδδών, όπως ισχυρίζεται η αντιπολίτευση; «Η Αριστερά θεωρεί ότι μόνο στο δικό της DNA υπάρχουν η προάσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων και το ενδιαφέρον για την πρόνοια. Αυτό δεν ισχύει. Δεν μονοπωλούν οι αριστεροί την κοινωνική ευαισθησία. Τόσο η εμπειρία όσο και οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι η πολιτική των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ήταν καταστροφική και για τα εργασιακά και για την αποδοτικότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων. Καυχώνται ότι μείωσαν την ανεργία. Στην πραγματικότητα, αυτό γινόταν μέσω της αύξησης της μερικής απασχόλησης, η οποία και δεν εξασφαλίζει επαρκές για τη διαβίωση εισόδημα, και στερεί από το κράτος έσοδα, αφού συνήθως πρόκειται για ολική απασχόληση, η οποία δηλώνεται ως μερική για να απαλλάσσονται ο εργαζόμενος και ο εργοδότης από μέρος των εισφορών…»

Οι βασικοί στόχοι

Πού θα εστιάσει η ίδια τις προσπάθειές της ως υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων; «Βασικοί στόχοι μας είναι να καλύψουμε τα μεγάλα κενά στη διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων· να προχωρήσει η αποϊδρυματοποίηση ατόμων με αναπηρία ή προβλήματα νοητικής υγείας, ηλικιωμένων, εγκαταλελειμμένων ή ευάλωτων παιδιών· να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα των ΑμεΑ σε κάθε δομή και υπηρεσία, σε συνεργασία με τα υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη, καθώς και με τους δήμους· να μπει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα εξασφαλίζει την ορθή λειτουργία των ιδρυμάτων· να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα εθελοντισμού, ώστε όποιος θέλει να προσφέρει, να μπορεί να ενημερώνεται για τις ανάγκες των ιδρυμάτων. Και, φυσικά, να ενισχυθούν οι βρεφονηπιακοί σταθμοί. Πρέπει να μπει ένα τέλος στην αγωνία χιλιάδων οικογενειών, που κάθε φθινόπωρο δεν ξέρουν τι θα γίνουν τα παιδιά τους επειδή δεν υπάρχουν δομές. Είναι ζήτημα κοινωνικό, ισότητας φύλων αλλά και ανάπτυξης».

Το δημογραφικό

«Το 2010 οι γέννες ήταν μοιρασμένες κατά ίσο ποσοστό (17%) στα ηλικιακά γκρουπ 25-30 και 30-35 ετών. Σήμερα η ψαλίδα έχει ανοίξει κατά 30% περισσότερο για τις γυναίκες 30-35 ετών. Η κρίση είχε μεγάλο αντίκτυπο στην υπογεννητικότητα. Χρειαζόμαστε μια εθνική στρατηγική για το δημογραφικό, που να υπερβαίνει κόμματα και πολιτικές. Στον προϋπολογισμό του 2020 θα εγγραφεί η δαπάνη για την παροχή εφάπαξ ποσού 2.000 ευρώ για κάθε παιδί που γεννιέται. Κι επειδή πολύς λόγος έγινε για το ποιοι θα το δικαιούνται, διευκρινίζω: θα αφορά ζευγάρια στα οποία τουλάχιστον ο ένας γονιός είναι Ελληνας ή Ευρωπαίος πολίτης. Σκεφτόμαστε και το ενδεχόμενο να λαμβάνεται υπ’ όψιν ο χρόνος παραμονής στην Ελλάδα – για μη Ελληνες ή Ευρωπαίους. Ως προϋπόθεση πιθανότατα θα τεθεί η δεκαετία, που αποτελεί βάση για τη χορήγηση και άλλων επιδομάτων».

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στο «Υπερωκεάνειο». Πήραμε σαλάτα με ρόκα, σπανάκι και ντοματίνια, ντολμαδάκια κασιώτικα, ψητό καλαμάρι και γαύρο μαρινάτο. Ηταν όλα νοστιμότατα. Με ξάφνιασε που πρότεινε αυτό το μικρό μεζεδοπωλείο στο Χατζηκυριάκειο. «Αφού είμαι Πειραιώτισσα!» μου εξήγησε. Ο πατέρας της εργαζόταν στον χώρο των ναυτιλιακών. Η μητέρα της, από την ηλικία μόλις των δεκαέξι ετών (μετά τον θάνατο του παππού της Δόμνας Μιχαηλίδου) διηύθυνε την οικογενειακή βαρελοποιία που πέρασε στα χέρια της. «Οι γονείς μου είναι το πρότυπο που έχω για το πώς πρέπει να είναι ένα ζευγάρι. Ηταν ήδη δεκαοκτώ χρόνια μαζί πριν γεννηθώ εγώ». Η ίδια θέλει να αποκτήσει παιδιά; «Ναι, πολύ. Αλλά πρώτα πρέπει να εξασφαλίσω τα θεμέλια: την αγάπη και τον αλληλοσεβασμό με τον άνθρωπο που θα είναι στο πλευρό μου…».

Οι σταθμοί της

1987

Γεννιέται στον Πειραιά.

2005
Σπουδάζει οικονομικά στην Αγγλία, στο Πανεπιστήμιο του York.

2009
Ξεκινά το διδακτορικό της στο Cambridge με υποτροφία από το Isaac Newton Trust και θέμα τη σχέση ρευστότητας και οικονομικών κρίσεων.

2011
Δίνει την πρώτη της ακαδημαϊκή διάλεξη στο Cambridge με θέμα τον ρόλο των χρηματοπιστωτικών αγορών στην ανάπτυξη.

2015
Εκδίδεται το πρώτο της βιβλίο, «Οικονομικές κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές», από τον γνωστό οίκο Palgrave MacMillan.

2016
Επιστρέφει στην Ελλάδα για να δουλέψει στην τρίτη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ ως υπεύθυνη του τομέα κατασκευών.

2017
Εντάσσεται στον στενό κύκλο συνεργατών του Κυριάκου Μητσοτάκη ως σύμβουλος μεταρρυθμίσεων.