Πηγή: ΟΚ!
Δημοσιογράφος: Μιχάλης Ροδόπουλος
Φωτογραφία: Ιωάννα Τζετζούμη

Η ελληνική κοινωνία έχει μείνει εμβρόντητη από αυτή τη χιονοστιβάδα αποκαλύψεων για τη μέχρι πρότινος άμεμπτη Κιβωτό του Κόσμου. Είναι τουλάχιστον σοκαριστικές όλες αυτές οι αποκαλύψεις με τα ιλιγγιώδη ποσά που διακινούνταν και τα αμέτρητα περιουσιακά στοιχεία που προκύπτουν, σε συνδυασμό με τις καταγγελίες σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης των φιλοξενούμενων παιδιών. Νιώθεις ένα δυσβάσταχτο βάρος στην πλάτη σου;

Αισθάνομαι ένα τεράστιο βάρος που με κρατάει ξύπνια κάθε βράδυ εδώ και 3,5 χρόνια τώρα. Γι’ αυτό και δεν έχω σταματήσει να φωνάζω «αποϊδρυματοποίηση, αποϊδρυματοποίηση, αποϊδρυματοποίηση». Όσο καλό και να είναι ένα ίδρυμα, είναι κακοποιητικό για τα παιδιά. Όλο αυτό που συμβαίνει, με έχει πεισμώσει να κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου για να αντιμετωπιστεί. Γι’ αυτό εδώ και 3,5 χρόνια έχω σπάσει αβγά, έχω έρθει σε κόντρα με κατεστημένα και με συμφέροντα που αφορούν στην προστασία των παιδιών. Η παιδική προστασία ήταν κάτι που δεν υπήρχε καν ως όρος στις συζητήσεις μας πριν 3-4 χρόνια και πλέον ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων έχει καταλάβει τη σημασία της. Πέρα όμως από το κομμάτι της κακοποίησης, είναι και το οικονομικό, με την έννοια ότι πολλοί συμπολίτες μας δίνουν τα λεφτά τους σε ιδρύματα και τα χρήματα αυτά δεν «επιστρέφονται» στα παιδιά. Δίνεις κάτι για έναν ιερό σκοπό ο οποίος όχι μόνο δεν εκπληρώνεται, αλλά προκύπτει πλημμελής διαχείριση των παιδιών μέχρι και κακοποιητικές συμπεριφορές. 

Θεωρείς ότι αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου;

Φοβάμαι ότι δεν είναι η κορυφή του παγόβουνου, αλλά πολλά παράλληλα παγόβουνα. Μέσα σε 1,5 χρόνο έχουμε διαχειριστεί τρεις κακοποιήσεις σε τρία ιδρύματα. Δεν είναι η «Κιβωτός» η κορυφή, απλά είναι η πιο γνωστή σε όλους. Ο ελεγκτικός μηχανισμός και η εισαγγελία έκλεισαν μια δομή παιδικής προστασίας στην Καλλιθέα έπειτα από μια πολύ σοβαρή καταγγελία που έφτασε στο γραφείο μου. Έχουμε πολλά παγόβουνα και τεράστια ευθύνη να βάλουμε κανόνες έτσι ώστε τα παιδιά μας να είναι ασφαλή από εδώ και στο εξής. Γι’ αυτό λέμε αποϊδρυματοποίηση και των ατόμων με αναπηρία, των παιδιών ακόμη και των ηλικιωμένων. Διαφορετικά το να έχεις σε ένα ιδρυματικού τύπου περιβάλλον ευάλωτους ανθρώπους δημιουργεί κακοποιητικές συμπεριφορές. 

«Τρεις στις τέσσερις δομές στην Ελλάδα είναι ιδιωτικές. Τρεις στις τέσσερις υιοθεσίες που γίνονται βγαίνουν από τις δημόσιες δομές» σύμφωνα με δική σου δήλωση. Πρέπει να τροποποιηθεί το πλαίσιο λειτουργίας των ιδρυμάτων;

Επιμένω ότι τα ιδρύματα παραμένουν ιδρύματα, είτε είναι ιδιωτικά, είτε εκκλησιαστικά, είτε δημόσια. Η ταχύτητα με την οποία τα δημόσια ιδρύματα δίνουν τα παιδιά σε κατάλληλες θετές ή ανάδοχες οικογένειες, είναι υπερπολλαπλάσια σε σχέση με εκείνη των ιδιωτικών. Αυτό που θέλουμε είναι να κάνουμε εξίσου αποτελεσματικά στο κομμάτι της αποϊδρυματοποίησης και τα ιδιωτικά και να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των παιδιών που διαβιούν σε όλες τις δομές. Πλέον έχουμε ακριβή στοιχεία για τα παιδιά, γιατί πριν από το 2019 δεν ξέραμε καν πόσα παιδιά είναι στα ιδρύματα σε όλη τη Ελλάδα. Το κάθε ίδρυμα δήλωνε ό,τι ήθελε κατά το δοκούν. Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι σχεδόν 9 στα 10 παιδιά στις δομές έχουν οικογένεια. Υπάρχουν εισαγγελικές παραγγελίες για να φύγουν από την οικογένειά τους γιατί είναι είτε παραβατική, είτε κακοποιητική, είτε παραμελητική. Αυτό δεν υπήρχε κάπου ως πληροφορία. Δεν υπήρχαν δηλαδή ούτε τα καταγεγραμμένα παιδιά, αλλά ούτε και οι καταγεγραμμένες αιτήσεις, με αποτέλεσμα το κάθε ίδρυμα να λειτουργεί κατά το δοκούν, καταφεύγοντας σε “μεροληπτικές υιοθεσίες” σε ό,τι αφορούσε στην επιλογή της θετής οικογένειας. Για παράδειγμα – και σε αντίθεση με το νόμο – επέλεγαν εύπορες οικογένειες χωρίς παιδιά, αποκλείοντας με αυτόν τον τρόπο μονογονεϊκές ή οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα. Πέραν όμως από αυτό, δυστυχώς δεν είναι λίγες οι φορές που κατά το παρελθόν μαθαίναμε για ποινικές υποθέσεις εμπορίας βρεφών ή και χρηματισμούς. 

Τον Ιούνιο του 2020 που ξεκινήσαμε το καινούργιο σύστημα υιοθεσίας και αναδοχής, διαπιστώσαμε ότι έχουμε 2400 παιδιά σε ιδρύματα στην Ελλάδα και ψηφιοποιήσαμε και όλες τις αιτήσεις που ήταν στα συρτάρια από το 2016. Έτσι, καταφέραμε και βγάλαμε από τα ιδρύματα 1200 παιδιά μέσα σε 1,5 χρόνο. Τα παιδιά αυτά πήγαν σε οικογένειες. Τώρα είμαστε στα 1100. Οπότε όταν λέμε αποϊδρυματοποίηση, δεν το λέμε θεωρητικά, έχουμε καταφέρει τον στόχο μας για το σχεδόν 50% των παιδιών. 

Στην αλλαγή διάταξης του σχετικού νόμου που ψηφίστηκε την άνοιξη στη Βουλή, όχι ομόφωνα, προβλέφθηκε ο διορισμός προσωρινής διοίκησης από το υπουργείο σε ακραίες περιπτώσεις και όπου κινδυνεύει το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών, των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρία. Σας περνούσε από το μυαλό όλη αυτή η τραγική επικαιρότητα των ημερών που έφερε την κα Αλεξάνδρα Μαρτίνου στο τιμόνι της Κιβωτού του Κόσμου;

Το ένα ήταν να βάλουμε κανόνες στα ιδρύματα και το δεύτερο, ως ύστατο και προσωρινό μέτρο, να μπορεί το Κράτος να αλλάξει τη διοίκηση προκειμένου να θωρακίσει την ψυχική υγεία και την ασφάλεια των παιδιών. Συνειδητοποιήσαμε ότι αν έπρεπε να επέμβουμε κάπου δεν είχαμε άμεσα τη δυνατότητα. Και επειδή τα κοινωνικά ιδρύματα όπως όλα τα ιδρύματα αναπτύσσουν σχέσεις εντοπιότητας με τις τοπικές αρχές, δύσκολα λες σε μια περιφέρεια ή σε έναν δήμο «άλλαξε τη διοίκηση». Άρα έπρεπε να βάλουμε και το χέρι του κεντρικού κράτους ώστε να μπορεί να επέμβει για να προασπίσει τους πιο ευάλωτους. 

Μπορεί να ακούγεται κάπως δυσοίωνο, αλλά σαν σύγχρονος Τειρεσίας και πάλι, στα 24 σου κιόλας είχες πάρει το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό σου από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, πάνω στις οικονομικές κρίσεις πριν καν ενσκήψουν ως η νέα πραγματικότητα ανά τον πλανήτη. 

Ναι, όντως. Ξεκίνησα να μελετώ τις οικονομικές κρίσεις πριν συμβεί η κρίση στην Ελλάδα, για την ακρίβεια λίγο πριν ξεκινήσει η κρίση της Lehman Brothers. 

Ποιο ήταν το κίνητρό σου;

Ο καθηγητής μου. Από όλους τους καθηγητές που είχα στο Κέιμπριτζ ήταν ο πιο ενδιαφέρων. Έτσι είμαι πάντα στη ζωή, δεν αποφασίζω σε σχέση με το αντικείμενο αλλά με τους ανθρώπους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επέλεξα ότι θα σπουδάσω οικονομικά, ότι θα εντρυφήσω στις  χρηματοπιστωτικές κρίσεις, ότι θα επιστρέψω στην Ελλάδα και θα δουλέψω με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Μικρή όταν ήσουν εδώ στον Πειραιά όπου μεγάλωσες, φανταζόσουν ότι μέχρι τώρα στα 35 σου θα έχεις προλάβει να αλλάξει τρεις καριέρες; 

Όπως έχω αλλάξει τρεις καριέρες μέχρι τώρα, έτσι και μέχρι τα 18 άλλαζα κάθε χρόνο τι θέλω να κάνω. Πήγαινα από ναυπηγός σε δικηγόρος. Ήμουν μια καλή μαθήτρια, δεν είχα σκεφτεί όμως την επιλογή του πολιτικού, κάποιου που ασκεί δημόσια διοίκηση. Μου αρέσουν οι δουλειές με πολυπλοκότητα, το να μαθαίνεις καινούργια πράγματα και να λύνεις προβλήματα.

Δεν θα πρέπει να ήταν και το πιο αναμενόμενο για τους γονείς σου. Ο πατέρας σου εργαζόταν στον χώρο της ναυτιλίας και η μητέρα σου σε πολύ νεαρή ηλικία, μετά τον θάνατο του παππού σου, ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση βαρελοποιίας μαζί με τις αδελφές της και τη γιαγιά σου. 

Ενώ είχαν πολιτική σκέψη και άποψη, οι γονείς μου δεν ήταν καθόλου κομματικοποιημένοι. Ήταν αριστεροί, ήταν και στο Πολυτεχνείο αλλά έχουν αλλεργία με τη σημερινή Αριστερά. Εδώ και 35 χρόνια από τότε που σταμάτησε ουσιαστικά το ΚΚΕ εσωτερικού θεωρούν την Ελληνική Αριστερά σε τρομερή σήψη. Ήταν προοδευτικοί, φιλελεύθεροι και έδωσαν μάχη και οι δύο για τη Δημοκρατία. Ο πατέρας μου είχε σχεδόν χάσει το ένα του μάτι στο Πολυτεχνείο. Ήταν 20 χρόνων. Τον έδειρε τόσο πολύ ένας αστυνομικός που από το ένα του μάτι έβλεπε πολύ λίγο. Σπούδαζε στο Οικονομικό της Νομικής και από το ξύλο που έφαγε, έκανε καταρράκτη και υποβλήθηκε σε 10 επεμβάσεις. Ο ενθουσιασμός μου για τον Κυριάκο Μητσοτάκη πέρασε μέσα από τους γονείς μου. Είναι ένας άνθρωπος προοδευτικός, φιλελεύθερος και είμαστε τόσο τυχεροί που τον έχουμε εδώ στην Ελλάδα.

Ο κύκλος του Πειραιά ξανάρχεται στη ζωή σου. Θα είσαι υποψήφια στις επόμενες εκλογές με το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Πειραιά. 

Δεν ξανάρχεται. Ο Πειραιάς ήταν πάντα στη ζωή μου. Είμαι τρίτη γενιά Πειραιώτισσα, οι παππούδες, οι γονείς μου και τώρα εγώ. Η καταγωγή της μητέρας μου είναι μικρασιάτικη και του πατέρα μου από την Κωνσταντινούπολη και τη Ρωσία. Ο Πειραιάς είναι ο τόπος που έχει διαμορφώσει έντονα τον χαρακτήρα μου. Από τη μία μου αρέσει πολύ το διάβασμα, οι τέχνες, η κλασική μουσική και από την άλλη είμαι και παιδί του λιμανιού. Θα απαντήσω άμεσα, γρήγορα, θα θυμώσω, θα το δείξω, μετά θα ξεθυμώσω, δεν θα φοβηθώ την αντίδραση στη σκέψη μου. Είμαι πολύ τσεκουράτη, όπως είμαστε οι Πειραιώτες κι ακόμη πιο πολύ όπως είμαστε οι Πειραιώτισσες. Είμαστε πιο τσεκουράτες από τους Πειραιώτες.

Φωτογραφήθηκες μέσα στους χώρους του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Τι παιδικές αναμνήσεις σου φέρνει; 

Τα περισσότερα από τα παιδικά μου χρόνια, το Δημοτικό Θέατρο φτιαχνόταν. Πώς είναι η νεότερη γενιά που έλεγε «πότε θα ανοίξει το μετρό;», η δική μου η γενιά μεγάλωσε με το πότε θα ανοίξει πάλι το Δημοτικό. Οπότε η χαρά της γενιάς μου ήταν απερίγραπτη όταν άνοιξε και έγινε αυτό το κόσμημα που είναι σήμερα. Για ‘μένα είναι πιο ωραίο και από το Εθνικό.

Εξακολουθείς να αγαπάς πολύ το ποδήλατο; 

Δέκα χρόνια στη Αγγλία στο Κέιμπριτζ που είναι ένα μικρό μεσαιωνικό χωριό με τρομερή αρχιτεκτονική και ιστορία, κινούμασταν πάντα με ποδήλατο. Εκεί το ποδήλατο γίνεται προέκταση του σώματος σου, το χρησιμοποιείς για να πας ακόμη και στο επόμενο τετράγωνο. Εδώ στην Αθήνα κινούμαι παντού με μηχανή, δεν μπορώ να χάνω δευτερόλεπτο από τον χρόνο μου. Η Αθήνα κι ο Πειραιάς δεν είναι και οι πιο προσβάσιμες πόλεις για ποδήλατο – ακόμα τουλάχιστον.

Πληροίς όλες τις προδιαγραφές – είσαι νέα, όμορφη και επιτυχημένη – για να γίνεις αντικείμενο σεξιστικών σχολίων. 

Κι έχω γίνει πολλές φορές όπως και πολλές γυναίκες συνάδελφοί μου. Βρίσκεσαι σε μία θέση που πρέπει να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας. Να αποδείξεις ότι είσαι όμορφη αλλά και έξυπνη. Αυτό το «αλλά» είναι που με θυμώνει πολύ. Μου λένε «Σας ακούω να μιλάτε στην τηλεόραση και τα λέτε πολύ σοβαρά». Δηλαδή πώς έπρεπε να τα λέω; Με πεταλούδες, πόνι και ουράνια τόξα; Ή το άλλο: «Μα είναι δυνατόν να είστε τόσο νέα και υφυπουργός;» 

Αυτό το «νεότερο μέλος της κυβέρνησης» σε καταδιώκει.  

Και στον Πειραιά μου το λένε πολύ συχνά. «Θα σε ψηφίσουμε επειδή είσαι νέα ή επειδή ψηφίζουμε γυναίκες». Όχι. Θέλω να με υποστηρίζουν επειδή θεωρούν ότι είμαι αποτελεσματική. Και να ξέρεις, τους το λέω. Νομίζω ότι δεν είναι θέμα νεότητας. Θεωρώ ότι δεν ήρθα σε αυτή τη δουλειά για να μην σπάσω αυγά. Οι πολιτικοί με περισσότερα χρόνια πορείας επειδή έχουν μεγαλύτερη εμπειρία είναι πιο εύλογο ή και αναμενόμενο να θέλουν να κρατούν ισορροπίες.

Ήταν εύκολο να αποφασίσεις να εκτεθείς στην ψήφο των συμπολιτών σου;

Είναι μια καινούργια πρόκληση για ‘μένα. Δεν ήμουν μια ζωή κομματικό στέλεχος όπως άλλοι συνάδελφοί μου. Έφυγα από την Ελλάδα όταν ήμουν 17 χρόνων και δεν έχω ζήσει όλη αυτή την εμπειρία στη νεολαία των κομμάτων. Από την άλλη, είναι κάτι που μου αρέσει πάρα πολύ και δεν θα άφηνα να πάει χαμένη η ευκαιρία που μου δίνει ο Πρωθυπουργός να κατέβω στην πόλη μου για να συνεχίσω να εκπροσωπώ το δημόσιο συμφέρον.

Αν γυρνούσες τον χρόνο πίσω, θα έκανες κάτι διαφορετικά; 

Όχι, δεν νομίζω. Όταν ας πούμε ξεκίνησα να κάνω το διδακτορικό μου στο Κέιμπριτζ το τελείωσα πολύ μικρή στα 25 μου – είχα πάρει ήδη το master μου στα 20 και είπα στον πατέρα μου «Μήπως να πάω να δουλέψω και να κάνω το διδακτορικό μετά;» Δεν ήθελε καθόλου, ήταν κάθετος. Θεωρούσε πως αν δεν το έκανα τότε, δεν θα το έκανα ποτέ. Και είχε απόλυτο δίκιο. Υπήρξε δηλαδή ένα σημείο στη ζωή μου που σκέφτηκα ότι θέλω κάτι άλλο και κατέληξα, εκ των υστέρων όμως, πως δεν θα το έκανα διαφορετικά. 

Ο πατέρας σου έφυγε τον Σεπτέμβριο, νικημένος από τον καρκίνο. Ταλαιπωρήθηκε για καιρό; Ήταν 1,5 χρόνο άρρωστος. Σκέφτομαι ότι λόγω του θεσμικού ρόλου σου, δεν θα μπορούσες να μοιραστείς το πένθος σου, έπρεπε να το διαχειριστείς ιδιωτικά.  

Τη μέρα πριν την κηδεία και την επομένη ήμουν στο γραφείο μου. Μου δίνει δύναμη ίσως και αυτή η δουλειά με το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο. Είναι τόσο δύσκολο και βαρύ και σου δίνει τέτοια αίσθηση ευθύνης. Βλέπω τη δυσκολία σε όλο της το μεγαλείο και αυτό μου δίνει μέτρο. Πόσο δύσκολο είναι για παράδειγμα να μεγαλώνεις ένα παιδί τυφλοκωφό, πόσο δύσκολο είναι να είσαι άνεργη με 4 παιδιά και να πρέπει να αντιμετωπίσεις και την αναπηρία του συζύγου σου. Είμαι μοναχοπαίδι και πάντα είχα πολύ στενές σχέσεις με τους γονείς μου. Είχα μεγάλη αδυναμία στον πατέρα μου. Ήταν και νέος, 69 χρόνων. Όταν είμαι πολύ στεναχωρημένη για τον πατέρα μου, κάνω την εξής σκέψη: «Δόμνα έζησε τη ζωή του καλά και υπάρχουν τόσοι άνθρωποι με τόσες μεγαλύτερες δυσκολίες». Αυτή η δουλειά μου έχει δώσει ένα μέτρο αξεπέραστο που στη δυσκολία της καθημερινότητας το ξεχνάω πολλές φορές.

Το χαμόγελο σου είναι εγκάρδιο. Μιλάς και χαμογελάνε και τα μάτια σου. 

Ο πατέρας μου ήταν έτσι.

Τη στιγμή όμως που μπορεί να βρίσκεσαι σε απόγνωση, ποιον θα πάρεις τηλέφωνο πρώτα;

Την Αναστασία, την καλύτερη μου φίλη. Ξέρω ότι οποιαδήποτε στιγμή την πάρω θα είναι εκεί, ενώ εγώ αντίστοιχα δεν είμαι σίγουρη αν θα το σηκώσω. Έχω τρομερές τύψεις. Νιώθω τρομερή αγαλλίαση και τύχη που όλες οι φίλες μου έχουν τόσο κατανόηση μαζί μου. Είμαστε μια πολύ καλή παρέα κοριτσιών από το σχολείο. 30 χρόνια φίλες και είμαστε αχώριστες. Ένας από τους εφιάλτες μου είναι ότι μια μέρα θα ξυπνήσουν οι φίλες μου και θα πουν «εμείς κάνουμε τόσα για τη Δόμνα, και εκείνη δεν κάνει πια τίποτα για εμάς».

Δεν αισθάνεσαι την ανάγκη να έχεις έναν σύντροφο πλάι σου; 

Ναι, πολύ. Και τώρα που ο πατέρας μου ήταν άρρωστος θα με βοηθούσε να είχα έναν άνθρωπο κοντά μου, τον δικό μου σύντροφο. Δεν είμαι πάρα πολύ καιρό μόνη μου, απλά πολλές φορές ένιωθα μόνη λόγω της δυσκολίας του πατέρα μου σε διάφορα επίπεδα. Εγώ διαχειρίστηκα όλη την αρρώστια του. 

Όταν βρίσκεσαι έξω με κάποιον σύντροφό σου, αισθάνεσαι άνετα ή νιώθεις ότι σε παρατηρούν; 

Ε, όχι δεν έχω φτάσει και σε αυτό το επίπεδο αναγνωρισιμότητας, δεν είμαι και ο Μπαράκ Ομπάμα. 

Χειρίζεσαι πάντως με πολύ αυτοσαρκασμό το γεγονός ότι πολλές φορές δεν σε αναγνωρίζουν.

Ναι, όταν ειδικά έρχονται και με ρωτάνε «Πότε θα έρθει η υπουργός;» Αν κάτι με ενοχλεί από όλο αυτό είναι η χαμηλή ενασχόληση των Ελλήνων με τα κοινά, ότι ο κόσμος είναι απολιτίκ. Ειδικά ο νέος κόσμος, δεν είναι σύνηθες να ασχολείται με την πολιτική. Επομένως χαίρομαι πάρα πολύ όταν έρχονται νέοι άνθρωποι και μου λένε «Δεν είχαμε σκεφτεί ποτέ να ασχοληθούμε με την πολιτική. Βλέποντας και εσάς όμως, διαπιστώνουμε με έκπληξη ότι υπάρχουν και κανονικοί άνθρωποι που ασχολούνται  με τα κοινά. 

Τι δεν ξέρουμε για σένα και θα μας εκπλήξει;

Είμαι συχνά η τελευταία που φεύγει από το πάρτι! Έχω φύγει ξημερώματα με τη νύφη στο ίδιο αυτοκίνητο.